برآورد پارامترهای ژنتیکی صفات مرتبط با نرخ گیرایی در گله های گاو شیری هلشتاین

عملکرد تولیدمثلی بهینه برای گاوهای شیری زیر بنای طول عمر اقتصادی گله را تشکیل می دهد. موفقیت یا شکست در هر تلقیح، به عنوان اندازه گیری عملی از باروری گاوها مبنای انتخاب قرار گرفته و نرخ گیرایی تعریف می شود. ارزیابی عوامل موثر بر باروری گاوها و تلیسه ها، شناسایی هر چه بیشتر آن ها را امکان پذیر می کند،که برای بهبود برنامه های مدیریتی و جفت گیری مورد نیاز است. در این مطالعه به منظور برآورد اجزای (کو) واریانس، وراثت پذیری و همبستگی ژنتیکی و فنوتیپی صفات تولیدمثلی و تولیدی مرتبط با نرخ گیرایی در گاوهای شیری هلشتاین استان اصفهان از مدل حیوانی خطی و آستانه ای استفاده گردید. صفات مورد بررسی در این مطالعه شامل: سن اولین تلقیح، فاصله زایش تا اولین تلقیح، تعداد تلقیح به ازای هر آبستنی، موفقیت در اولین تلقیح، نرخ گیرایی، تعداد روزهای باز، فاصله گوساله زایی، تعداد روزهای شیردهی و شیر تولیدی 305 روز بود. در این مطالعه اطلاعات مربوط به 83540 رکورد از گاوهای شکم اول، طی سال های 1360 تا 1389 و اطلاعات 170172 رکورد مربوط به 66074 گاو از شکم 2 تا 6 که طی سال های 1357 تا 1387 در گاوداری های تحت پوشش تعاونی کشاورزان و دامپروران صنعتی وحدت جمع آوری گردیده، استفاده شد. پس از بررسی و شناسایی اثرات ثابت موثر بر صفات، پارامترهای ژنتیکی از طریق آنالیز دو متغیره با بهره گیری از روش حداکثر درست نمایی محدود شده (reml) برآورد شد. همان طور که انتظار می رفت وراثت-پذیری برآورد شده برای تمام صفات مرتبط با باروری زیر 1/0 بود. کمترین و بیشترین وراثت پذیری در تلیسه ها به ترتیب برای صفات موفقیت در اولین تلقیح (004/0 ± 019/0) و تعداد تلقیح به ازای هر آبستنی(004/0 ± 048/0) و در گاوها برای صفات موفقیت در اولین تلقیح (005/0 ± 022/0) و روزهای باز (003/0 ± 076/0) برآورد شد. وراثت پذیری برآورد شده برای صفات فاصله ای نسبت به صفات دسته ای و دو وضعیتی (تعداد دفعات تلقیح در هر آبستنی و موفقیت در اولین تلقیح) بیشتر بود. وراثت پذیری برآورد شده برای صفات تولیدی، تعداد روز شیردهی و شیر تولیدی 305 روز به ترتیب (043/0 ± 166/0) و (051/0 ± 266/0) بود که بیشتر از وراثت پذیری برآوردی برای صفات تولیدمثلی می باشد. همبستگی ژنتیکی بالایی بین صفت نرخ گیرایی و صفات تولیدمثلی برآورد شد. بیشترین مقدار این همبستگی ها مربوط به صفت موفقیت در اولین تلقیح بود که (007/0 ± 999/0) در تلیسه ها و (009/0 ± 974/0) در گاوها برآورد شد، که نشان می دهد این صفات از عوامل ژنتیکی یکسانی برخوردار بوده و می توانند جایگزین یکدیگر در شاخص باروری شوند. همبستگی ژنتیکی صفت نرخ گیرایی با صفات تولید شیر 305 روز و تعداد روزهای شیردهی به ترتیب (050/0 ± 688/0-) و ( 059/0 ± 308/0-) برآورد گردید، که نشان دهنده وجود رابطه آنتاگونیستی بین صفات تولیدی و تولیدمثلی می باشد. نتایج حاصل از این بررسی نشان داد، نرخ گیرایی در گاوهای شیری همبستگی معنی داری با دیگر صفات مرتبط با باروری و صفات تولیدی دارد. بنابراین به منظور بهبود گیرایی و عملکرد تولیدمثلی باید ترکیبی از صفات تولیدمثلی و صفات تولیدی در قالب شاخص انتخاب در برنامه های اصلاح نژاد مورد استفاده قرار گیرد.